Jubileusz 710.lecia wsi Łajsy

25 maja 2014r. wieś Łajsy w gminie Pieniężno obchodziła Jubileusz 710. lecia lokacji oraz istnienia parafii pw. św. Mikołaja. Uroczystość objął patronatem honorowym Prezydent Olsztyna  Piotr Grzymowicz. Organizatorem imprezy było Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Wsi Łajsy,  w ich organizację włączyła się także rada parafialna, rada sołecka i mieszkańcy wsi.

Jubileuszowi  towarzyszyło wiele atrakcji, w tym: wystawa zdjęć  „Siedem wieków wsi Łajsy”, wystawa prac twórców lokalnych - Stanisława Chorążyczewskiego i Ryszarda Cioka oraz wystawa łowiecka i starych motocykli. Po uroczystej Mszy Świętej w kościele wystąpił Kwartet Smyczkowy Filharmonii Olsztyńskiej pod przewodnictwem profesora Artura Miliana. Najwięcej emocji wzbudziła jednak wystawa zdjęć. Na około 300 fotografiach mieszkańcy Łajs mogli odnaleźć siebie i swoich bliskich, często już nieżyjących. Zapoznać się z zabudową kościoła parafialnego przed rozbudową oraz zniszczeniami dokonanymi podczas II wojny światowej, przypomnieć ważne dla wsi i parafii uroczystości, w tym: 700. lecie wsi, procesje Bożego Ciała, Nawiedzenia Obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej i uczestniczenie mieszkańców Łajs w uroczystości 640. lecia Olsztyna, podczas których sołtys Łajs przypominał mieszkańcom  stolicy naszego województwa, że zasadźcą i pierwszym burmistrzem miasta był Jan pochodzący z Łajs. Ze wsi pochodzi także Henryk z Łajs, który był założycielem Barczewa.  

Wieś Łajsy została założona na staropruskim polu osadniczym Lays. Dokument lokacyjny wystawiony został 5 maja 1304 roku (inne źródła podają 1204 rok), zlecił zasadźcy Marcinowi von der Mark założenie 65 łanowej wsi na prawie chełmińskim. Wieś przeżyła wiele wojen i klęsk żywiołowych, Opustoszała po wojnie pruskiej, została ponownie lokowana 24 października 1518 roku przez Mikołaja Kopernika.

Wsi patronuje święty Jan Nepomucen, który jest patronem dobrej spowiedzi, spowiedników  i penitentów. Jest także patronem chroniącym przed powodziami i wzburzonymi wodami, a także patronem mostów, przepraw i życia rodzinnego. Według tradycji ludowej jest świętym, który chroni również pola i zasiewy zarówno przed powodzią, jak i suszą. Patronem Parafii jest święty Mikołaj.

Dzisiejszy charakter wsi to ulicówka, wydłużona wzdłuż rzeki Warny, z kościołem w centrum. We wsi Łajsy znajduje się Skansen Maszyn Rolniczych, usytuowany na wolnym powietrzu. W skansenie "Uchronić od zapomnienia" zgromadzonych jest ponad 50 maszyn sprzed II wojny światowej, niektóre pochodzą z przedwojennej melzackiej odlewni żeliwa A. Schirrmachera. Wystawione są również maszyny z lat 50 rodzimej produkcji. Ozdobą skansenu są rzeźby i ule wykonane przez miejscowego artystę pana Stanisława Chorążyczewskiego.

W tym roku we wsi została oddana świetlica wiejska, wybudowana w ramach działania: 413 - Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju PROW na lata 2017-2013 dla operacji, które odpowiadają warunkom przyznania pomocy w ramach działania Odnowa i Rozwój Wsi. Właśnie przy niej odbył się Piknik Rodzinny dla mieszkańców Łajs, który wieńczył uroczystości 710.lecia.