Wieś Lechowo

Kapituła warmińska zlokalizowała wieś Lechowo, „Lichtenau” – co w języku niemieckim znaczyć może „Świetlany” i 23 października 1326 roku wystawiła przywilej lokacyjny na staropruskim polu osadniczym Colkstitine, w komornictwie melzackim/pieniężnieńskim. Obszar wsi obejmował 70 włók (1 włóka wynosiła około16,8 ha), z czego cztery przeznaczone na uposażenie kościoła, a siedem dla sołtysa. Po upływie jedenastoletniej wolnizny chłopi mieli płacić roczny czynsz w wysokości pół grzywny. W 1330 roku otrzymała przywilej na założenie karczmy zasadźcą był Jan Turbank. O istnieniu pierwszej szkoły parafialnej można wnioskować tylko pośrednio, ponieważ nie zachowały się żadne dokumenty świadczące o tym. W roku 1385 obszar wsi powiększono o 3 włóki. W czasie wojny polsko-krzyżackiej w 1519-1521 z 59 włók czynszowych 41 opustoszało, wieś została zniszczona i jeszcze w połowie XIV w. stanowiła ruinę. Bardzo powoli następowało ponowne zasiedlenie wsi, mimo usilnych starań kapituły. Pełne zagospodarowanie wsi przypadło dopiero na koniec XVI wieku. W 1656 roku w Lechowie gospodarowało 18 chłopów, 2 sołtysów i karczmarz. Obszar wsi pozostał niezmieniony od 1385 roku. W czasie wojny polsko-szwedzkiej w 1655-1660 roku sołtys Jan Kranik dowodził odziałem wojskowym komornictwa melzackiego. W 1783 roku Lechowo jako wieś królewska z kościołem liczyła 35 domów, a w 1820 roku 53 domy i 320 mieszkańców. Kościół Parafialny P. W. Jana Chrzciciela powstał około 1343r. niewielki salowy,  bezwieżowy kościół murowany z cegły. W 1900 roku obszar wsi wynosił1193,3 ha, a w roku 1905 mieszkały 622 osoby. W 1939 roku Gmina Lechowo liczyła 133 gospodarstwa domowe i 588 mieszkańców, z których 385 utrzymywało się z rolnictwa i leśnictwa, 83 z pracy w przemyśle i rzemiośle, 22 z pracy w handlu i komunikacji. Było wówczas 15 gospodarstw rolnych o powierzchni0,5 ha, 6 o powierzchni od 5-10 hai 21 o powierzchni 20-100 ha. W 1772 roku Lechowo wraz z całą Warmią zostało oderwane od Polski.

Charakterystycznymi punktami w miejscowości są cztery murowane kapliczki oraz krzyż przydrożny. We wsi znajduje się Kościół PW. Św. Jana Chrzciciela.

Miasto Pieniężno posiada umowę partnerską z niemieckim miastem Lichtenau. Ważną, wręcz podstawową rolę w początkach współpracy odegrała wieś gminna Lechowo. Podstaw tej współpracy można dopatrywać się w historii założenia wsi. Wiosna 1322 roku niemieccy koloniści przyjechali z Paderborn na tereny dzisiejszego Lechowa. Byli to prawdopodobnie rzemieślnicy i robotnicy, którzy przyjechali na Warmię w poszukiwaniu pracy. To oni osiedlając się nadali swojej nowej miejscowości nazwę miasteczka , z którego pochodzili tj. Lichtenau, dzisiejsze Lechowo.

W 1946 roku powstała Szkoła Podstawowa. Pierwszym nauczycielem  był Pan Piotr Kulesza. Mieściła się w małym budynku koło kościoła. Zreformowano szkołę do siedmioklasowej w listopadzie 1950 roku. W 1951 roku szkoła została przeniesiona do nowego budynku szkolnego. Jak podaje kronika , przez kolejne lata dzieci brały udział w wielu imprezach  sportowych, gdzie osiągały już wtedy znaczące sukcesy sportowe. W dniu 17 lutego 1977 roku po wielu burzliwych dziejach szkoła została przeniesiona do wykończonego budynku i tak gospodaruje w nim do dnia dzisiejszego. 8 grudnia 1991 roku oddano do użytku salę gimnastyczną, która została wybudowana w czynie społecznym przez rodziców dzieci uczących się w szkole.

W 2006r. Lechowo obchodziło 680-lecie swojego istnienia. Z tej okazji we wsi ustawiono pamiątkowy pomnik.