Mikołaj Kopernik w Pieniężnie i okolicy

Administratorem dóbr wspólnych był m. in. Mikołaj Kopernik. Zamek pieniężeński był ośrodkiem skąd Kopernik wyjeżdżał na lokacje sąsiednich wsi. W końcu stycznia i na początku lutego 1517 roku, zatwierdził prawa lokacyjne osadników w Komajnach i Pełtach. Jak podają źródła, pobyt Kopernika w Pieniężnie datuje się na okres 22 - 25 października 1518 roku oraz 11 - 12 marca 1519 roku. W dniach 11 - 12 marca dokonał lokacji w Radziejewie, Łajsach, Łoźniku i Wopach. 

  - Od 8 XI 1516 r. – 9 XI 1519 r. Kopernik został administratorem dóbr wspólnych kapituły warmińskiej i z tego tytułu podlegały mu 2 komornictwa kapitulne: pieniężeńskie (Melzak) i olsztyńskie, do jego głównych obowiązków należało m. in. zasiedlanie pustych łanów;

 - 10 II 1517 r. Kumajny (komornictwo Pieniężno) Kopernik lokuje odsadnika Hansa Molnera, który kupił ziemie od Urbana Tile;

 - 11 II 1517 r. Pełty (komornictwo Pieniężno) Kopernik akceptuje transakcję, w której Melcher Tolkesdorf kupił ziemię od Urbana Alde;

 - Po 2 III a przed 21 X 1517 r. Lubianka (komornictwo Pieniężno) Kopernik lokuje osadnika Jerzego Strewbry, na ziemi „dawno opuszczonej”;

 - 21 X 1517 r. Miłkowo (komornictwo Pieniężno) Kopernik lokuje osadnika o nazwisku Thews Messing i nadaje mu ziemię „dawno opuszczoną” przez Stenzla Honeman;

 - 22-25 X 1518 r. Kopernik zamieszkuje na zamku w Pieniężnie, skąd wyjeżdża na pobliskie lokacje w tym komornictwie;

 - 22 X 1518 r. Radziejowo (komornictwo Pieniężno) Kopernik lokuje osadnika o nazwisku Michel Hun, któremu przekazał ziemię po zmarłym Rymanie;

 - 24 X 1518 r. Łajsy (komornictwo Pieniężno) Kopernik dodaje Peterowi Brun do jego gospodarstwa ziemię, z której ustąpił Michel Hun, przenosząc się do Radziejowa;

 - 25 X 1518 r. Lubnowo (komornictwo Pieniężno) Kopernik lokuje osadnika Andrzeja Radan z synami, przekazując mu ziemię Jakuba Tretera, przeniósł się do Zawierza;

 - 14 XI 1518 r. Łoźnik (komornictwo Pieniężno) Kopernik lokuje osadnika Mertena Scholcze, przekazując mu ziemię Andrzeja Eglof;

 - 11-12 III 1519 r. Kopernik zamieszkuje na zamku w Pieniężnie, skąd wyjeżdża na pobliskie lokacje w tym komornictwie i w miejscowości Wopy lokuje młynarza o nazwisku Frantzke Gilmeister na ziemi, z której w poprzednim roku zbiegł Merten Hanemann oraz nadaje ziemię Benedyktowi Clez, który miał gospodarstwo w Jeziorku (komornictwo braniewskie), aby z czasem przekazał tę ziemię chętnemu osadnikowi;

 11 maja 1973 roku, z okazji 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika ruszyła szlakiem drogowym z Krakowa do Fromborka: „Poczta Dyliżansowa Śladami Kopernika”.  Dyliżans pocztowy odwiedził także Pieniężno, zatrzymując się na poczcie, która wydała z tej okazji okolicznościowe znaczki pocztowe oraz Muzeum Misyjno – Etnograficzne księży Werbistów SVD.

 Opracowała: Zofia Gałczyńska