Wieś Pluty i kościół pw. św. Wawrzyńca w Plutach

Dawna nazwa wsi to Plauten. Przez teren wsi przepływa rzeka Wałsza. W 1325r. prepozyt Kapituły Warmińskiej Jordan zbudował tu zamek drewniany w celach obronnych, po którym nie zostały śladu, do dzisiaj jednak mieszkańcy wsi używają nazwy Góra Zamkowa.  W roku następnym wieś otrzymała od kapituły przywilej lokacyjny uposażający także kościół. Proboszcz wzmiankowany jest w dokumencie z 1343 r.  Zbudowano go prawdopodobnie w drugiej połowie XIV wieku. Spalony w 1410 r. w czasie wojny polsko-krzyżackiej. Ponownej konsekracji pod wezwaniem św. Wawrzyńca i Stanisława dokonał w 1581r. biskup Marcin Kromer. W 1801r. budowlę przedłużono ku zachodowi i dobudowano obecną wieżę. Między południową przyporą, a wschodnią ścianą, na elewacji kościoła znajduje się zegar słoneczny z XVIII w.

Jest to kościół gotycki o częściowo zatartych cechach z bezstylową wieża.  Położony na dość znacznym wzniesieniu stromo opadającym od północy i wschodu otoczony jest starymi drzewami. Murowany w dolnych częściach ścian z kamienia narzutowego, wyżej z cegły, obecnie otynkowany, co sprzeczne jest z pierwotnym wyglądam.  Wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta posiada przybudówki: zakrystię od północy i kruchtę od południa. Nad zakrystią znajduje się gotycki szczyt schodkowy ze sterczynami i blendami (w jednej z nich występuje słabo czytelny napis z datą 1526 r.) kruchtę nakrywa daszek pulpitowy. Wieżę ożywiają okna o łukach półkolistych i koszowych, a wieńczy dach namiotowy z chorągiewką z datą 1801 r. Ołtarz główny - barokowy został wykonany w roku 1694 w Królewcu, być może w pracowni Izaaka Riga i posiada ekspedycyjne rzeźby św. Piotra i Pawła, czterech Ewangelistów i Chrystusa  Salwatora w zwieńczeniu oraz bujnie ukształtowane uszaki, z których wyłaniają się postacie aniołów.

Liczba mieszkańców w 1933r. wynosiła 319 osób, w 1939r. - 310 osób.

We wsi znajduje się pięć charakterystycznych warmińskich, murowanych kapliczek, stacjonuje OSP i jest świetlica wiejska z darmowym dostępem do internetu.