Obchody 545. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika

19 lutego Mikołaj Kopernik obchodzi urodziny. To już 545. rocznica urodzin wielkiego polskiego astronoma. Wojewódzkie obchody rocznicy urodzin Kopernika odbędą się dzisiaj we Fromborku.

 „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, polskie wydało go plemię” – tak  pisał o nim Jan Nepomucen Kamiński.

 Na swoją ojczyznę wybrał właśnie Warmię. Spędził tu większość, bo ponad 40 lat swojego życia. Przez kilka z owych lat rezydował w Olsztynie. Był najsłynniejszym i najwybitniejszym mieszkańcem Warmii.  Urodził się w Toruniu 19 lutego 1473 roku przy ulicy świętej Anny. 

 Warmińskie miejscowości związane z życiem i pracą wielkiego astronoma łączy pieszy szlak turystyczny rozpoczynający się w Olsztynie. Po opuszczeniu Warmii wiedzie do Elbląga, potem przez położoną w województwie pomorskim część Powiśla i województwo kujawsko-pomorskie do Torunia.

Będąc administratorem dóbr Kapituły Warmińskiej, zarządcą dóbr ziemskich, szczególnie zaś komornictwa olsztyńskiego i melzackiego – pieniężeńskiego  sprawował nadzór nad dwoma zamkami kapitulnymi:  w Olsztynie i w Pieniężnie. Zamek pieniężeński był ośrodkiem skąd Kopernik wyjeżdżał na lokacje sąsiednich wsi. W latach 1516 – 1519 Mikołaj Kopernik był częstym gościem na zamku w Pieniężnie. Zachował się pisany jego ręką  list adresowany z Pieniężna do Kapituły Warmińskiej w sprawie skargi krzyżackiego szlachcica do kapituły. To namacalny dowód jego obecności na naszych ziemiach. W czasie urzędowania odbył ponad 60 podróży, w tym 12 razy przebywał w komornictwie pieniężeńskim. 

W końcu stycznia i na początku lutego 1517 roku, zatwierdził prawa lokacyjne osadników w Komajnach i Pełtach. Jak podają źródła, pobyt Kopernika w Pieniężnie datuje się na okres 22 - 25 października 1518 roku oraz 11 - 12 marca 1519 roku. W dniach 11 - 12 marca dokonał lokacji w Radziejewie, Łajsach, Łoźniku i Wopach. 

  - Od 8 XI 1516 r. – 9 XI 1519 r. Kopernik został administratorem dóbr wspólnych kapituły warmińskiej i z tego tytułu podlegały mu 2 komornictwa kapitulne: pieniężeńskie (Melzak) i olsztyńskie, do jego głównych obowiązków należało m. in. zasiedlanie pustych łanów;

 - 10 II 1517 r. Kumajny (komornictwo Pieniężno) Kopernik lokuje odsadnika Hansa Molnera, który kupił ziemie od Urbana Tile;

 - 11 II 1517 r. Pełty (komornictwo Pieniężno) Kopernik akceptuje transakcję, w której Melcher Tolkesdorf kupił ziemię od Urbana Alde;

 - Po 2 III a przed 21 X 1517 r. Lubianka (komornictwo Pieniężno) Kopernik lokuje osadnika Jerzego Strewbry, na ziemi „dawno opuszczonej”;

 - 21 X 1517 r. Miłkowo (komornictwo Pieniężno) Kopernik lokuje osadnika o nazwisku Thews Messing i nadaje mu ziemię „dawno opuszczoną” przez Stenzla Honeman;

 - 22-25 X 1518 r. Kopernik zamieszkuje na zamku w Pieniężnie, skąd wyjeżdża na pobliskie lokacje w tym komornictwie;

 - 22 X 1518 r. Radziejowo (komornictwo Pieniężno) Kopernik lokuje osadnika o nazwisku Michel Hun, któremu przekazał ziemię po zmarłym Rymanie;

 - 24 X 1518 r. Łajsy (komornictwo Pieniężno) Kopernik dodaje Peterowi Brun do jego gospodarstwa ziemię, z której ustąpił Michel Hun, przenosząc się do Radziejowa;

 - 25 X 1518 r. Lubnowo (komornictwo Pieniężno) Kopernik lokuje osadnika Andrzeja Radan z synami, przekazując mu ziemię Jakuba Tretera, przeniósł się do Zawierza;

 - 14 XI 1518 r. Łoźnik (komornictwo Pieniężno) Kopernik lokuje osadnika Mertena Scholcze, przekazując mu ziemię Andrzeja Eglof;

 - 11-12 III 1519 r. Kopernik zamieszkuje na zamku w Pieniężnie, skąd wyjeżdża na pobliskie lokacje w tym komornictwie i w miejscowości Wopy lokuje młynarza o nazwisku Frantzke Gilmeister na ziemi, z której w poprzednim roku zbiegł Merten Hanemann oraz nadaje ziemię Benedyktowi Clez, który miał gospodarstwo w Jeziorku (komornictwo braniewskie), aby z czasem przekazał tę ziemię chętnemu osadnikowi.

  11 maja 1973 roku, z okazji 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika ruszyła szlakiem drogowym z Krakowa do Fromborka: „Poczta Dyliżansowa Śladami Kopernika”.  Dyliżans pocztowy odwiedził także Pieniężno, zatrzymując się na poczcie, która wydała z tej okazji okolicznościowe znaczki pocztowe oraz Muzeum Misyjno – Etnograficzne księży Werbistów SVD.

21 maja 2010 roku przez Pieniężno przejechał kondukt żałobny ze szczątkami Mikołaja Kopernika. Wielki uczony odbył swoją ostatnią drogę, przejeżdżając przez ziemie, które sobie szczególnie ukochał.